Jen artikolo de nia volontulino Suzi, junulino el DRK. Por lerni pli pri ŝi, legu ŝian unuan artikolon:
SUZI: En Goma, same kiel en aliaj regionoj de la DRK, tradicia geedziĝo estas celebrado de kultura identeco, kiu ofte implikas la sinprezentadon de familioj.
SIMON: En Eŭropo, afrikaj geedziĝaj tradicioj ofte estas malmulte konataj kaj miskomprenataj. Parolante kun Suzi, mi lernis multe pri la temo. Ni decidis aldoni la notojn, kiujn mi prenis dum ĉi tiu diskuto, al la artikolo. Ni esperas ke ĝi utilos por legantoj kiel mi, kiuj ankaŭ ne sciis pri ĉi tiuj kulturaj diferencoj.
| Foto: La foto montras novedzinon, sinjorino Diame, enirante la ĉambron akompanata de siaj florknabinoj (fonto) |
SUZI: La interŝanĝo de donacoj (la doto) estas rito de kuniĝo inter la paro kaj la komunumo. Geedziĝo restas fundamenta elemento de tradicia kuniĝo por ke paro ekfaru kunan vivon.
SIMON: Mi demandis al Suzi: ĉu la doto estas vidata kiel grava por bona geedzeco? Ŝi respondis, ke ĝi eĉ estas nepre devo. Mi estis scivolema: kiel tio povus esti la kazo, kiam en la landoj kie mi loĝis, ĉi tiu kutimo jam ne ekzistas?
1. Renkontiĝoj kaj sinprezentoj de la familioj
SUZI: La du familioj renkontiĝas por interkonsenti pri la kondiĉoj de la geedziĝo, inkluzive pri la doto. Tio estas ĉar geedziĝo en DRK estas vidata kiel la kuniĝo de du familioj, ne nur du individuoj (la onta edzino kaj edzo).
SIMON: En DRK, sociala asekuro kaj ŝtata helpo por solaj patrinoj ne ekzistas. Kiel Suzi diris, konstrui kaj konservi fortajn familiajn ligojn estas fundamenta por subteno kaj travivo, kaj geedziĝo kaj la doto estas la fundamentoj de tio.
Ankaŭ, rilate al la doto kaj la familio de la onta edzino: se nia filino forlasos la familion por edziĝi al iu, ni devas certigi, ke tiu persono havu la necesajn rimedojn por fondi novan hejmon kaj vivon kun ŝi.
SUZI: Ĉu li estas riĉa aŭ mezaklasa, plej gravas respekto.
2. Prezento de la doto kaj simbolaj ritoj
SUZI: Estas solena ceremonio, kie la familio de la onta edzo prezentas al la familio de la onta edzino aron da simbolaj donacoj, aŭ aĵoj aŭ mono.
SIMON: Kiam mi vidis ekzemplojn de doto, kiun Suzi sendis al mi, kiujn troveblas per sociaj retoj, mi ne povis kredi ĝin! Unu listo postulis kestojn da ĉampano, litrojn da viskio, ringon de oro, diamanton, vestokompletojn por la tuta familio…! Devas esti neeble por ĉiuj trovi ĉion tion por edziĝi.
| Foto: Viro tenas novan paron da ŝuoj por prezenti, dume li kontrolas la dotliston en sia mano (fonto) |
SIMON: Kiel kutime, tio, kion homoj afiŝas en sociaj retoj, ne estas la tuta rakonto…
SUZI: …homoj afiŝas tion, kio estas bela por rigardi!
[Por ordinaraj homoj] la doto kutime konsistas el:
- unu aŭ kelkaj bestoj kiel bovino aŭ kapro,
- praktikaj aĵoj kiel potoj kaj patoj,
- manĝaĵoj kiel saketoj da salo, ujoj da tradiciaj trinkaĵoj…
SUZI: Se oni ne havas sufiĉe da mono, oni povas aldoni promeson pri pago (ĝi estos konsiderata kiel ŝuldo), kaj la familio de la onta edzino konservas ĝin kiel kvitancon.
| Foto: En pluraj subsaharaj afrikaj landoj, vaksopresitaj ŝtofoj (‘les pagnes wax’) estas portataj dum ceremonioj kaj estas tradicia donaco. (fonto) |
| Foto: Ĉi tie, manĝaĵo estas grava parto de la doto! (fonto) |
SIMON: Suzi diris ĵus antaŭe, ke gravas respekto. Efektive, ŝajnas, ke la doto estas ankaŭ maniero certigi, ke la onta edzo estas serioza persono. Eĉ se li ne havas multon konkretan por oferti, li devas esti preta veni, sin prezenti, kaj paroli kun la familio – kaj ankaŭ subskribi kaj honori paperan interkonsenton.
3. La festoj
SIMON: Kaj finfine, la paro estas konsiderata kiel edziĝitaj, kaj la festo komenciĝas!
SUZI: La etoso estas markita per la tradicia muziko de ĉi tiuj du familioj, la dancoj kaj la abundaj manĝoj, kiuj reflektas la malavarecon de la familioj.
| Filmeto: Ekzemplo de la festadoj kiuj povus okazi, kun danco kaj muziko de la tribo Baluba (fonto) |
SUZI: La ‘griot‘ ludas centran rolon ĉi tie en nia kulturo, vigligante festadojn per siaj kantoj kaj instrumentoj, ofertante konsilojn al estontaj geedzoj pere de siaj gepatroj, onklinoj, onkloj,…
SIMON: ‘Griot‘ estis nova vorto por mi. Temas pri rakontisto/poeto/historiisto/muzikisto el Okcidenta Afriko, kiu tradicie havas la rolon konservi kaj transdoni parolan historion.
Sed kiel traduki ‘griot‘ en esperanto? La plej simpla respondo estus per ‘grioto’ – tiel tradukis ĝin tiu artikolo. Sed ‘grioto‘ jam havas alian signifon – temas pri acida ĉerizo! 🍒
Ankaŭ ekzistas la vorto ‘djeli’, ou ‘jali’ por la sama profesio, el la mandinga lingvaro. Oni eventuale povus esperantigi tion per ‘ĵelio’ – sed ĉu tio ne konfuziĝus kun ‘ĵeleo‘? 🍮
SIMON: Ĉiukaze, en urbaj areoj, ‘griotoj’ hodiaŭ pli ofte ludas modernajn instrumentojn ĉe kunvenoj kiel geedziĝoj aŭ funebroj.
| Jen kanto de Mputu Ebondo, ne acida ĉerizo sed fama grioto de la ‘Songye’ folkloro (source) |
SUZI: La tradicia geedziĝo enhavas granda etna kaj kultura diverseco, kiu speguliĝas en la ritoj, vestaĵoj kaj muziko specifaj por ĉiu komunumo (tribo).
La tuta komunumo estas centre en la geedziĝo; pli vastaj familioj, amikoj kaj najbaroj estas ĉiuj invititaj partopreni la celebradon.
Se vi scipovas la francan lingvon, jen kelkaj artikoloj kaj filmetoj por lerni pli pri la rolo de tradicia edziiĝo hodiaŭ en DRK kaj alie:
- Dot en Afrique : mariés à tout prix ! [Jeune Afrique]
- Mariage congolais : La dot une tradition qui fait débat [Global Africa, Telesud]
- En RDC, face au coût élevé des mariages, un député propose de plafonner le montant de la dot [Le Monde Afrique]
- Mariage civil vs coutumier en RDC : droits et obligations [Congo Quotidien]
Ĝisdatigo de novembro 2025: Dankon denove al niaj donacantoj, Céleste, Joseph, Sylvie, Lucas, Ines kaj Christoph. Per via subteno, kiu ebligis aĉeti telefonon, Suzi povis multe pli profunde esplori ĉi tiun artikolon. Ĝi ankaŭ permesas al ni resti en rekta kontakto kun ŝi. Ni ankaŭ akiris la flavan karton (Tanzanio-vizon) por Suzi kaj havas sufiĉe da mono por aĉeti ŝiajn biletojn.
Tamen, ekde la balotaj protestoj fine de oktobro 2025, la situacio en Tanzanio restas danĝera. Post balotrilata perforto kaj mortiga subpremo fare de ŝtataj fortoj, centoj da protestantoj ankoraŭ mankas: mortigitaj aŭ detenitaj de la polico. Laŭ raportoj publikigitaj en la vespero de la 3-a de novembro, la aliro al la interreto estis parte restarigita, sed restas limigoj al sociaj retoj kaj mesaĝplatformoj.
Laŭ diskutoj kun la kontakto ĉe la partnera organizaĵo en Tanzanio, la nuna situacio restas nesekura. Estas raportoj en lia urbo pri policistoj, kiuj rompeniris en domojn por konfiski telefonojn kaj komputilojn por serĉi pruvojn de “ŝtatperfido”, kiuj donus al ili la “rajton” aresti, bati aŭ eĉ mortigi la koncernajn homojn.
Suzi restas motivita iri, sed ŝia sekureco devas esti nia ĉefa prioritato. Ni nuntempe diskutas kun nia kontakto ĉe nia partnera organizaĵo, EO+, por trovi solvon.
Ĝis baldaŭ por pliaj informoj, espereble kun pli bonaj novaĵoj!
